1 Mayıs 2009 Cuma

Otların Hikayeleri - Çiriş , Hodan , Kazayağı , Isırgan

23 Nisan tatilden istifade edip uzun zamandır gitmediğim semt pazarına gittim .
Sağolsun abim bahar zamanı pazara gittiğinde mutlaka bana bazı değişik otları alır ve bende denerim.
Bu sefer kendisi ile buluşup pazara gitme şerefine nail oldum :-)Bir ara kendimi kaybedecek gibi her gördüğüm yeşilliğe saldırıyordum ki abimin " sakin ol aşağıdaki sokakta daha güzelleri var " değişiyle duruldum :-))
Birazdan almış olduğum bazı otları pişmemiş ve kendimce pişirdiğim halleri ile sizlere tanıtacağım , yani gene bir uydurma söz konusu :-))Tüm bilgisini ve tarfini vereceğim otları geçen hafta yemeğe gelen arkadaşlarıma ve abimlere yaptım , aslında üzerlerinde denedim desem daha doğru olur :-)

Çiriş

ÇİRİŞ

Geçen senede yapıp zeytinyağlı olarak tarifini vermiştim , hatta çirişle ilgili bilgiyi geçen seneki yazımdan alıntı şekilde vereceğim kusura bakmayın :-)

"Çiriş Doğu Anadolu’da karlar eridikten sonra dağların eteklerinde kendiliğinden çıkan bir bitki. Nisan başı gibi çıkıp Mayıs ortasında mevsimi bitiyor. Özellikle Bingöl ve Erzurum’da sıkça pişirilen bir sebze. Bu sebzeyi yabani pırasa diye de adlandırıyorlarmış, ama ben tadını pek benzetemedim. Ayrıca Erzurum da mutlaka senede bir kere olsun şifa olsun diye yenirmiş. "

Ayrıca http://www.sifalibitkiler.us/archives/475 sitesinden yeni edindiğim bilgileri de sizlerle paylaşmak istedim ;

Faydaları :
Kadınlarda görülen beyaz akıntıyı keser.
Memeli basuru tedavi eder.
Mafsal ağrılarını dindirir.
İdrar söktürür.
Adet kanı söktürür.
Adet düzensizliklerini düzene koyar.
Saçkıran tedavisinde de kullanılır.
Kullanım Şekli ve Dozu :
2 bardak suya 30 - 40 gr. bitki konularak kaynatılıp balla tatlandırılıp günde 3 defa yemeklerden evvel içilir.

Çiriş Kavurma

Çiriş Kavurması

Bu kavurma diğer tariflerinin vereceklerim içersinde yemeğe gelen misafirlerim tarafından bir numara olarak ilan edildi , hatta sebze ile arası hemen hemen pek olmayan sevgili eşim ve sevgili Ati bile birer kaşık daha aldılar :-)

Malzemeleri tek tek vermeyeceğim , yaklaşık 1/2 kilo çirişi kök kısımlarını temizleyip iyice yıkadım ve kısa kısa kestim . Ay şeklinde doğranmış 1 adet iri soğanı ve halka halka kesilmiş 3 diş sarımsağı zeytinyağında bir müddet soldurduktan sonra çok az tuz ekleyip doğramış olduğum çirişleri ilave ederek tencerinin kapağı kapalı olarak kısık ateşte yaklaşık 20 dakika kadar ara ara karıştırark pişirdim , daha sonra 5 dakika kadar kapak açık olarak biraz kırmızıbiber ilave derek kavurdum ve servise hazır hale getirdim. Sofraya soğuk olarak getirdim.

Hodan

HODAN

Bu bitkiyi ben ilk defa gördüm , hatta alırken bir an tereddüt etim ama satan kişi mutlaka denemem gerektiğini özellikle Sakarya civarında çok tüketildiğini , yemeğinin ve böreğinin yapıldığını söyledi. Eee bu kadar övgüden sonra denemem gerekti :-)) İlk defa çiçekleri üzerinde bir bitkiyi pişirdim.

Aşağıda http://www.sifalibitkiler.us/archives/524 sitesinden almış olduğum bilgileri bulabilirsiniz.

Özellilleri : Depüratif / kanı temizleyici, sudofirik / terletici, antifebril / ateş düşürücü, diüretik / idrar söktürücü, mukolitik / balgam söktürücü, sedatif / rahatlatıcı, pürgatif / müshil.
Faydaları :
Öksürüğü keser.
Balgam söktürür.
Terletici ve ateş düşürücüdür.
Soğuk algınlığı ve gribe karşı etkilidir.
Solunum yollan hastalıklarına iyi gelir.
Akciğer zarı yangılarını (satlıcan) azaltır.
İdrar söktürücüdür.
Kanı temizler.
Emziren kadınlarda süt gelişini artırır.
Kullanım Şekli:
Yaprak-çiçek karışımından 2 tatlı kaşığı alınıp, üzerine 1 bardak kaynar su dökülüp 10–15 dakika demlendirilerek karışım hazırlanır.
Bu karışımdan günde üç kez birer bardak içilir.
Ayrıca hodan bitkisi yara ve yanıklara da iyi gelir. Bunun için yapraklarından lapa hazırlanır ve yaranın üzerine konulur.

Soslu Hodan

Soslu Hodan

1/2 kilo hodanı iyice yıkadım , hatta nerdeyse 1 saate yakın suyunu bir kaç kez değiştirerek sirkeli ve tuzlu suda beklettim. Suya tuzu eklememin sebebi üzerindeki toprağı çözmesi , bunu seneler önce değer verdiğim bir kişi söylemişti. Yıkadığım hodanların süzgeçte suyunu südükten sonra ay şekilde doğardığım 1 adet kuru soğan çok az tuz ve 1 tatlı kaşığı zeytinyağ ile düdüklüde yaklaşık 8-10 dakika haşladım. Haşlandıktan sonra servis tabağına alıp üzerine limon zeytinyağı ve ezilmiş sarımsaktan oluşan sosu döktüm ve servise hazır hale geldi. Bu çeşidimde değişik otlar içersinde 2. seçildi.

Kazayağı

KAZAYAĞI

Daha önce duyduğum ama hiç denemediğim bir ot cinsi. Alırken satan kişiye nasıl bir bitki olduğunu sordum " ıspanak gibiymiş abla " deyince " sen hiç yemedinmi " dedim " yok " dedi , " aa hiç insan yemediği şeyi satarmı " deyince çocuk sadece garip bir şekilde suratıma baktı :-))

Aşağıda gene http://www.sifalibitkiler.us/archives/558 sitesinden aldığım bilgileri bulabilirsiniz.

Toplanması Saklanması : Kazayağıotunun üst kısımları kesilerek toplanır, kurutulur ve kaldırılır.
Faydaları : Başta bağırsak solucanları, tenyalar ve bağırsak kurtlara karşı kullanılır.
Kullanım Şekli : Toprak üstündeki kısımlarından su buharı distilasyonu ile elde edilen uçucu yağa (Oleum chenopodii), “Kazayağı esansı / Kenepod esansı” denir.
Eskiden bu bitkinin çayı içilirken günümüzde artık esansı kullanılmaktadır.
Bağırsak solucanlarını düşürmek için çocuklara ( 5 -10 yaşındaki çocuğa) 10 damla ve yetişkinlere 20 damla eter yağı verilir. Eter yağı kesme şekere damlatılarak verilir. Aradan 1-2 saat geçtikten sonra hastaya bir yemek kaşığı hintyağı içirilir.
UYARI : Aşırı dozda alınmamalıdır. Tarife uyulmazsa kalıcı hasarlar meydana getirebilir.

Soslu Kazayağı

Soslu Kazayağı

Kök kısımlarını kesip sap ve yapraklarını bol su ile yıkadığım kazayaklarını çok az tuz ile çok az suda pişene kadar haşladım ve servis tabağında üzerine sarımsak limon ve zeytinyağından oluşan sosu dökerek konuklarıma sundum. Bu çeşitte 3. olarak seçildi.

Isırgan

ISIRGAN

İşte en zahmetli olana sıra geldi , ama bu kadar zahmete lezzet açısından diğerlerinin gerisinde yer aldı , ama bence 2. olabilecek düzeydeydi , belkide çok uğraşmış olduğum için :-)

Isırgan hakkında http://www.sifalibitkiler.us/archives/529 sitesinden kısa bilgiler.

Faydaları :
Isırgan otu hemen hemen her hastalığa şifalı gelen mucizevi bir bitkidir.Çeşitli rahatsızlıkların etkisi ile oluşan şiddetli bas ağrılarında yararlıdır.Kan temizleyici olduğundan egzama ve bazı mantar hastalıklarına iyi gelir.
Sivilcelere iyi gelir.
Kan temizleyici özelliğinin yani sıra kan yapıcı özelliği de vardır. Bu yüzden sarilik, kansızlık ve ağır kan hastalıklarında faydalı olur.
Pankreas üzerine iyi uyarıcı etki yapar.
Kan sekerini düşürmeye yardımcı olur.
İdrar yolları hastalıkları, enfeksiyonları ve idrar tutukluğunu düzeltir.
Böbrek taşlarına da iyi gelir.
Çayı kabızlığa 3 - 4 haftalık bir kür halinde iyi gelir.
Ayni zamanda zindelik ve enerji verir.
Grip ve soğuk algınlıklarına karşı koruyucu olarak kullanılır.
Mide ve safra kesesi rahatsızlıklarına iyi gelir.
Siyatik, romatizma hastalarına ısırgan banyoları iyi gelir.
Çayı ile saçlar yıkandığında canlanır ve parlar.
Kepeği önler.
Ayak damarları ve kroner damar daralmalarına ısırgan kökü banyosu faydalıdır.
Akciğer kanserinde ebegümeci ile birlikte %3 oranında basari gösterdiği tespit edilmiştir.
Kuyruk sokumundaki kil dönmelerine lapası iyi gelir.
Prostat büyümesine katkı sağlayan enzimleri baskılayarak tedavisinde yardımcı olur.
Sulu gözleri rahatlatır, saman nezlesinin semptonlarını hafifletir.
Tohumları immün sistemi güçlendirici olduğundan yaşlılara iyi gelir.
Tansiyon düşürücü etkisi vardır.
Gargarası nefesi temizler, cilt temizliğinde de yararlıdır.
Kullanım Şekli ve DozuÇay: 1 çay kaşığı bitki veya kök 150 ml suda 5 dakika kaynatılıp süzülür. Günde 2 - 3 fincan içilir.
Bitkinin Özsuyu : Taze bitki preslenerek elde edilir. Çok çabuk mayalanarak bozulduğundan serin ve kapalı yerlerde ancak çok kısa bir süre saklanabilir. Taze taze hazırlamak gerekmektedir. Günde 3 defa 5 ml(1 çay kaşığı), toplam 15 ml alınabilir.
Banyo: 1 kg. Bitki kökü temizlenip 1 - 2 litre kaynar su ile haşlanır ve 15 dakika demlenir, süzülür.
Tentür: İnce kıyılmış bitki bir kavanoza konarak üzeri %40′ lik alkolle örtülünceye kadar doldurulur3 hafta bekletilip, süzülür. Günde 3 defa 2,5 - 5 ml, toplam 7,5 - 15 ml alınabilir.
UYARI : Ağır kalp hastaları, seker hastaları ve böbrek hastaları kullanmamalıdır.
Bazı insanlarda mide bulantısı - Bazı insanlarda idrarda zorluk - İçeriğindeki formik asit ve histamin dolayısıyla süründüğünde deriyi acıtır, tahriş eder; bazen de çayı deride rahatsızlık verebilir.

Isırgan Kavurma

Bulgurlu Isırgan Kavurması

Gerçekten yapımı hayli zahmetli olan bir yeşillik. Sağolsun sevgili arkadaşım Nursen kendilerinin toplamış olduğu bir torba ısırganı bana getirdi , güya yapıp şirkete götürecektim ama kısmet yemeğe gelen misafirlereymiş. Neyse artık bir dahakini Nursen yapar bende şirkette yerim , çünkü bir daha yapabileceğimi sanmıyorum :-)
Elime giydiğim ameliyat eldivenleriyle bende ameliyatıma kalın saplarını ayırıp suda bekleterek başladım , kaç kere suyu değiştirdim bilmiyorum ama her seferinde kızıla yakın suyu çıktı bende her seferinde temizliyemiyorum diyerek sanırım hayli su harcadım , neyseki artık bol bol yağmurumuz yağıyor susuz kalmayacağız:-))Yıkayıp sebze kurutucusundan geçirdiğim ısırganları bir kaç parçaya kestikten sonra ay şeklinde doğranmış olup zeytinyağında kavurduğum soğan ve sarımsağa ilave ederek 1 çorba kaşığı kadar ince bulgur ilave ettim .Bir müddet karıştırdıktan sonra çok az su , tuz ve pulbiber ilave ederek tencerinin kapağını kapatıp kısık ateşte pişene kadar ara ara karıştırarak tuttum , daha sonra kapağı açık olarak bir müddet kavurdum ve soğuk olarak servis yaptım.
İşte geçen cumartesi günün yukarıdaki otları hazırlamakla geçti , aslında yanında enginar , kuru domates salatası , bol yeşillikli salata ve ana yemek olarakta Çipura ve Çinekop vardı , eee balıkların yanında fena gitmediler:-)) Ama uzun bir süre bol temzilemeli ve yıkamalı ot yapmayacağım kesin :-) En kötüsüde bir torba ot temizliyorsunuz pişince bir tabak oluyor , işte o zaman insan kötü oluyor :-))
Ama genede mevsiminde bazı tatları yemek güzel oluyor.

Sağlıcakla kalın.

10 yorum:

Adsız dedi ki...

ÇOK FAYDALI İLGİLER CANIM ÇOK SAĞOL PAYLAŞTIĞIN İÇİN EMEKLERİNE SAĞLIK...

NzlGl dedi ki...

Bu bitkilerin birkaçını duymuştum. Ama hiç birini tatmamıştım.
İlk olarak çirişi deneyeceğim
Bilgiler için çok teşekkürler sevgili neşe hanım
güzel bir hafta sonu dilerim
sevgilerimle

Bir Dut Masalı - nUnU dedi ki...

Ahhh Neşeciğim bayıldımm canım bayıldım..
en son geçen gün Nihayet ÇİRİŞi arkadaşım pişirip tatırdı bana.
çok hoş çok..
BUNLARI TİJEN GÖRSE MEST OLUR :)))
Ellerine sağlık.. afiyet olsun sevgiler..

akasyakokusu dedi ki...

Neşe'cim tebrikler..Hem tanıtım hemde tarifler resimleriyle nede güzel anlatmışsın..Çiriş adıyla duydum adından değil resminden bildim..Diğer hepsini biliyorum bizim memlekettede sık yapılır..Leyla'da hodan yapmıştıya sendede resmini gördüm tanıdım..
Çok saol canım bitanesin tşkler.

Zehra Gürgen dedi ki...

süper bir yazı olmuş. Bilgi dolu.
Benim gibi ot ismi bilmezlere uygun hemde :)
benim bahçedede ısırgan var.Bari onları toplayıp pişireyim.Yolduydum ben :(

çok teşekkürler canım sevgiler

Yaşamın kıyısında dedi ki...

Ellerine sağlık Neşe'cim,
Çiriş ve hodanı hiç denemedim, anlatışın o kadar güzelki denemeye karar verdim. Kazayağını çok severim, bulgurlusunuda yaparım ve çok güzel olur. Ama Isırgan deme, yararları saymakla birmez bu bitkiyi yapmak çok zor geliyor bana, bir kere denemeye kalktım pişman oldum.
Paylaşımına teşekkürler.
Sevgi ile kal

Ferkay dedi ki...

canım otları bende çok seviyorum çiriş hodan tanımadığım bir ot hangi yöreden veya başka bir adı varmı onu merak ettim.
Bulursam deneyeceğim.
Sevgiler..

Tijen dedi ki...

Neşe'ciğim ne iyi etmişsin de anlatmışsın hepsini. Burada çoğu otlar bulunuyor ama hodan ve madımağa rastlamak pek mümkün değil ne yazık ki. Ben de dün deniz börülcesi pişirmiştim, bugün ondan yedim biraz. Otlar ne güzel şeyler!

Unknown dedi ki...

merhaba bir sakaryalı olaraksizin demininizle hodan bizim dilimzde kaldırak olarak bilinen çoklezzetli bir bitkidir turşusuda çok güzel olur ama yesil yerlerinden değil yapraklarından turşusu olur.zamanı geçti sayılır.köylerde hala varmışama ben sarımsaklı bol soğanlı kavurmasına bayılırım yumurtalısıda çok güzel olur ama hodan ismni ilk sizde gördüm.diğerleride çok faydalı bitkilerdir helede ısırgan yemeği harikadır suyu içmek şifa kaynağıdır.
çirişle tada yeni tanıştık.birzdan çiriş kavurması yapacağım.
kaldıraklarımdan dondurucuda var ileride bloğumda yayınlarım inş

Adsız dedi ki...

slm benim bahçemde kaz ayağı var ve her hafta bir koca demet toplar yemeğini yaparım yeşillikler arasında en sevdiğim sebzedir